اپتیک و کوانتوم

جایزه نوبل شیمی 2023 به‌خاطر کشف فناوری نقطه کوانتومی (کوانتوم دات) به‌صورت مشترک به «مونگی باوندی» و «لوئیس ای بروس» آمریکایی و «الکسی اکیموف» روسی اهدا شد. این جایزه تقریباً 1 میلیون دلاری به پاس کشف و سنتز فناوری نقطه کوانتومی و «ذرات بسیار ریز نانو»  به این سه نفر تعلق خواهد گرفت. این فناوری در صنایع مختلف، از تولید وسایل الکترونیکی گرفته تا پزشکی، کاربردهای گوناگونی دارد. این نانوذرات به حدی ریز هستند که «اندازه‌شان خواص آنها را تعیین می‌کند». امروزه از این ذرات و خواص‌شان در صفحه نمایش تلویزیون‌ها و همچنین لامپ‌های اتاق عمل، که به جراحان اجازه می‌دهد بافت تومور را دقیق‌تر ببینند، استفاده می‌شود.

باوندی متولد پاریس، فرانسه و استاد مؤسسه فناوری ماساچوست یا MIT آمریکاست. بروس استاد بازنشسته دانشگاه کلمبیاست که از سال 1972 در Bell Labs کار می‌کرده و بیشتر عمر خود را صرف مطالعه نانوکریستال‌ها کرده است. اکیموف نیز متولد اتحاد جماهیر شوروی است اما بعداً به آمریکا مهاجرت کرد و در شرکت Nanocrystals Technology Inc مشغول به کار شد.

طرفداران فناوری احتمالاً نام نقطه کوانتومی را بیش از همه در فناوری‌های تلویزیون‌ها و نمایشگرها شنیده‌اند، اما کاربرد این فناوری فقط به این صنعت محدود نمی‌شود. از کوانتوم دات می‌توان در علوم پزشکی در‌زمینه جراحی برای برداشت بافت‌های سرطانی و غیره نیز استفاده کرد.

دانشمندانی که موفق به کسب جایزه نوبل امسال شدند توانسته‌اند از نقاط کوانتومی، یعنی نیمه هادی‌های کوچک به اندازه زیر ۱۰ نانومتر با خواص الکترونیکی مشخص، برای ایجاد نور رنگی استفاده کنند. به باور آنان، این نقاط کوانتومی می‌توانند در آینده برای ساخت صفحات الکترونیکی انعطاف‌پذیر، حسگرهای کوچک، سلول‌های خورشیدی ظریف‌تر و احتمالا ارتباطات کوانتومی رمزگذاری شده به کار روند.