اپتیک و کوانتوم

پیر آگوستینی استاد دانشگاه اوهایو آمریکا، فرنس کراوس پژوهشگر در موسسه ماکس پلانک آلمان و آن لوئیلیه استاد دانشگاه لوند هستند.

در بیانیه هیأت داوران آمده است که این جایزه برای «به کار بستن روش‌های تجربی جهت تولید پالس‌های بسیار کوتاه آتوثانیه‌ای نور به منظور مطالعه بر رفتار الکترون در ماده» به این سه دانشمند اعطا می‌شود. کار این دانشمندان نشان دادن روشی برای ایجاد پالس‌های بسیار کوتاه مدت نور است که از آنها می‌توان برای ثبت و مطالعه فرآیندهای سریع درون اتم‌ استفاده کرد. الکترون‌ها به‌قدری سریع حرکت می‌کنند که پیش از این تصور می‌شد دنبال‌ کردن آنها غیرممکن است. این سه دانشمند اما با مطالعات خود راهی برای ایجاد پالس‌های بسیار کوتاه نور کشف کردند که می‌توان از آن برای اندازه‌گیری حرکت سریع الکترون‌ها استفاده کرد. به همین سبب آکادمی نوبل، برگزیدگان فیزیک امسال را به خاطر ارائه «ابزارهای جدید به بشریت برای کاوش در دنیای الکترون‌های درون اتم‌ها و مولکول‌ها» تحسین کرده است. هرکدام از سه برنده جایزه نوبل فیزیک امسال روی یک بخش از خواص الکترون‌ها کار کردند. آن لوئیلیه کشف کرد اگر نور فروسرخ را از یک گاز نجیب رد کند، موج‌های نوری مختلفی با چرخه معین پدید می‌آیند. این موج‌ها در واقع در اثر تعامل نور لیزر با اتم‌های موجود در گاز ایجاد می‌شوند و به بعضی از الکترون‌ها انرژی اضافی می‌دهند که بعدا به صورت نور از آنها ساطع می‌شود. پیر آگوستینی نیز موفق به تولید یک سری پالس‌های نوری متوالی شد که هر پالس تنها ۲۵۰ آتوثانیه طول می‌کشید. همزمان فرنس کراوس، برنده دیگر نوبل ۲۰۲۳، توانست با یک آزمایش منحصر به فرد جداسازی یک پالس نوری منفرد را که تنها ۶۵۰ آتوثانیه طول می‌کشید، ممکن کند. یک آتوثانیه، یک کوئنتیلیونم ثانیه است (یک بخش بر ده به توان ۱۸)، نسبتی معادل یک ثانیه در قیاس با عمر عالم هستی.

این جایزه ۱۱ میلیون کرون سوئد (۸۲۴ هزار پوند) است که بین سه برنده تقسیم می‌شود.